การดูแลสุขภาพช่องปากสำหรับผู้ป่วยมะเร็ง

มีความสำคัญมาก เนื่องจากผู้ป่วยมะเร็งจะมีความเสี่ยงในการเกิดปัญหาทางช่องปากมากยิ่งขึ้น เนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันที่อ่อนแอ ผลข้างเคียงจากการรักษา และการเปลี่ยนแปลงในจุลินทรีย์ช่องปาก นี่คือคำอธิบายที่ง่ายต่อการเข้าใจเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพช่องปากสำหรับผู้ป่วยมะเร็ง:

1. การทำความสะอาดช่องปากประจำ
• แปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง
• ใช้ไหมขัดฟันอย่างน้อยวันละ 1 ครั้งก่อนแปรงฟันก่อนนอน
• แปรง และทำความสะอาดลิ้นด้วยทุกครั้งหลังแปรงฟัน
• ใช้แปรงสีฟันที่มีขนนุ่ม
• ใช้ยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์เพื่อลดโอกาสการเกิดฟันผุ

2. น้ำยาบ้วนปาก
• ในผู้ป่วยมะเร็ง หากมีอาการปากแห้ง แนะนำให้บ้วนปากบ่อยๆ หรือจิบน้ำบ่อยๆ เพื่อเป็นการรักษาสุขภาพของช่องปากให้เป็นปกติ
• ไม่แนะนำให้ใช้น้ำยาบ้วนปากทั่วไป เพราะอาจจะทำให้เกิดอาการปวดแสบปวดร้อนได้
• ไม่แนะนำให้ใช้น้ำยาบ้วนปากที่ผสมอัลกอฮอล์ เพราะจะทำให้เกิดการระคายเคืองต่อเนื้อเยื่อในช่องปากได้
น้ำยาบ้วนปากที่แนะนำในผู้ป่วยมะเร็ง
• คลอเฮ็กซิดีน (Chlorhexidine) เป็นน้ำยาบ้วนปากที่มีประสิทธิภาพสูง แต่มีผลข้างเคียงคือ อาจจะทำให้การรับรสเปลี่ยนไป ไม่แนะนำให้ใช้บ่อยเป็นประจำทุกวัน
• เบกกิ้งโซหาหรือ โซเดี้ยมไปคาร์โบเนต ให้ผสมเบกกิ้งโซดา 1 ช้อนชา ต่อน้ำอุ่น 1 แก้ว ซึ่งการใช้เบกกิ้งโซดา จะเป็นการรักษาสมดุลของกรด-ด่าง (pH) ในการ และลดความเสี่ยงของการติดเชื้อ และเป็นแผลในช่องปากได้

3. การรักษาความชุ่มชื้นในช่องปาก
ในกรณีที่มีปากแห้ง แนะนำให้ดื่มน้ำ หรือจิบน้ำบ่อยๆ เพื่อรักษาความชุ่มชื้นในช่องปาก ช่วยคงความสมดุลย์ของแบคทีเรียในช่องปาก และ ป้องกันอาการปากแห้ง

4. ตรวจสุขภาพช่องปากประจำ
กรณีที่มีอาการผิดปกติใดก็จะสามารถตรวจเจอได้ตั้งแต่ระยะแรกๆ ซึ่งจะทำให้การรักษาเป็นไปได้ง่าย และที่สำคัญคือ
• ลดโอกาสการเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆ
• ลดโอกาสการเกิดโรคเหงือก
• ลดโอกาสการเกิดแผลในช่องปาก

5. อาหารที่ดีต่อสุขภาพ
• ควรบริโภคอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการครบถ้วน
• ควรบริโภคอาหารที่มีส่วนประกอบของสารต้านอนุมูนอิสระเพื่อส่งเสริมระบบภูมิคุ้มกัน และส่งเสริมสุขภาพช่องปาก

6. หลีกเลี่ยงยาสูบและแอลกอฮอล์
• บุหรี่ และแอลกอฮอล์ จะทำให้เกิดการระคายเคืองต่อเนื้อเยื่อในช่องปาก
• เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดปัญหาของช่องปากอีกด้วย

7. การแก้ไขปัญหาปากแห้ง
ควรใช้ผลิตภัณฑ์เพื่อลดอาการปากแห้ง แนะนำดังนี้
• ใช้สารทดแทนน้ำลาย (น้ำลายเทียม)
• หลีกเลี่ยงน้ำยาบ้วนปากที่มีแอลกอฮอล์เพื่อบรรเทาอาการปากแห้ง

8. ใช้ลิปบาล์มหรือ ลิปมัน
• เพื่อรักษาความชุ่มชื่นของริมฝีปาก
• ป้องกันปากแห้ง หรือ ปากแตก
• แนะนำให้ใช้เป็นประจำ และใช้บ่อยๆ

9. อาหารที่นุ่มและมีความชื้น
• เลือกอาหารที่ง่ายต่อการเคี้ยว และกลืน
• เลือกอาหารที่นุ่ม มีความชื้น และปรุงสุกดี
• เพื่อหลีกเลี่ยงการระคายเคืองต่อเนื้อเยื่อในช่องปากในการรับประทานอาหาร
• ไม่ควรรับประทานอาหารรสจัด และเผ็ด

10. แก้ไขปัญหาทันที
ควรไปพบกับทันตแพทย์ทันทีเมื่อมีอาการ เช่น
• มีเลือดออก
• มีอาการบวม
• มีความเจ็บปวด
• มีการเปลี่ยนแปลงที่ไม่ปกติในช่องปาก